Panowanie Kazimierza Wielkiego

Kazimierz Wielki koronował się w 1333 roku. Sytuacja odrodzonej Polskie nie była łatwa. Małopolska i Wielkopolska rózniły się gospodarką, administracją i prawem. Władca nie miał całkowitego poparcia społeczeństwa. Poważnym zagrożeniem byli Krzyżacy. Kazimierz starał się rozwiązywać konflikty drogą dyplomatyczną opierając się na sojuszach z Litwą i Węgrami.

Polityka wewnętrzna

Kazimierz Wielki podzielił Polskę na województwa i ziemie. Umocnił lokalne i centralne urzędy państwowe.
Król ujednolicił system sądowy. Razem z współpracownikami utworzył statuty prawne dla Wielkopolski (piotrkowski) i Małopolski (wiślicki). Na Wawelu ustanowił Sąd Najwyższy.
Władca Polski rozwijał też gospodarkę. Ustanowił prawo składu i przymus drogowy. Prawo składu polegało na tym, że w mieście z takim prawem kupiec musiał wyłożyć wszystkie towary na sprzedaż. Natomiast przymus drogowy mówił o tym, że kupiec nie mógł ominąć miasta z prawem składu. Kazimierz wprowadził jednakową monetę (srebrny grosz) i stały podatek - poradlne (12 groszy za łan z ziemii rycerza i 24 grosze z ziem klasztorów). Wprowadził urząd żupnika. Żupnik był dzierżawcą kopalni i urzędnikiem zarządzającym rejonem górniczym.
Król Polski kazał budować zamki w celu obrony kraju. Powstawały one z kamienia i cegły np. na Wyżynie Krakowsko-częstochowskiej, czyli Orle Gniazda. Podczas jego panowania powstawało wiele nowych miast oraz wsi na prawie niemieckim. Wprowadził obowiązkową służbę wojskową. W 1364 r. ufundował Akademię Krakowską.
Żydzi osiedlali się w ówczesnej Polsce, ponieważ król zapewnił im nietykalność osbistą, swobodę wyznania i odrębne sądownictwo. Dzięki temu dochód państwa był większy, ponieważ Żydzi płacili podatki, a bankierzy żydowscy w latach niedostatku wspomagali skarb pożyczkami.

Polityka zagraniczna

W 1335 r. Kazimierz Wielki spotkał się królem Czech - Janem Luksemburskim w Wyszehradzie. Władca Polski zapłacił 20 tys. kop praskich za zrzecznie się króla Czech do polskiego tronu.
Sprawę Pomorza miał rozstrzygnąć sąd w Warszawie w 1339 roku. W wyniku wyroku Polska miała otrzymać ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie. Jednak Krzyżacy nie uznali decyzji i nie oddali Polsce tych terenów. 4 lata później Kazimierz podpisał pokój wiczysty w Kaliszu w 1343 roku. Pomorze zostało w rękach Zakonu, jednak zachowano polskie zwierzchnictwo. Polska odzyskała Kujawy oraz ziemię dobrzyńską.
Niepowodzeniem zakońćzyły się starania o Śląsk. Wybuchła wojna w 1345 roku. Zakończyła się ona trzy lata później. Podpisano pokój w Namysłowie. księstwa śląskie pozostały pod panowaniem Czech, jednak Kościół na Śląsku był podporządkowany Polsce.
Podczas panowania Kazimierza wielkiego Mazowsze złożyło mu hołd lenny i wróciło ono do Polski.
Kazimierz walczył też o Ruś Halicką. na jej terenie przebiegały ważne szlaki handlowe. W 1340 r. zmarł jej władca (Jerzy Trojdenowicz). Przypisał on Polsce Ruś Halicką, jednak Litwini, Węgrzy i Tatarzy też mieli o nią pretensję. Walki trwały od 1340 roku. W 1366 r. walki się zakończyły i Polsce przypadło księstwo halickie i część Wołynia oraz Podola. W 1364 r. odbył się zjazd monarchów w Krakowie. W jego udział wziął udział cesarz Karol IV, król Węgier Ludwik Andegaweński (następa tronu polskiego), król Cypru, król Danii i liczni książęta. Z tej okazji wydano słynną ucztę u Wierzynka.