Kultura Polski po Powstaniu Styczniowym

Czasy zaborów to ważny okres, w którym kształtowała się polska kultura. Działania zaborców spowodowały, że Polacy dbali o swój język narodowy, historię, tradycję i religię katolicką, które utożsamiono z polskością.

Kultura w Galicji i inteligencja

Na przełomie XIX w. i XX w. w Galicji dzięki autonomii rozwijała się polska nauka i kultura. Działało tam polskie szkolnictwo oraz rozwijały się akdemie w Krakowie i we Lwowie. Wydawano polską prasę i funkcjonowały teatry oraz inne ośrodki kulturalne. W 1873 r. utworzono Polską Akademię Umiejętności w Krakowie dla elity naukowej.

Upadek powstań spowodał utratę znaczenia szlachty. W Rosji zaczęto uwłaszczać chłopów. Szlachta straciła większość swoich praw i zmniejszyły się jej uzyskiwane dochody. Zostało zmuszona do przniesienia się do miasta. Z czasem zaczęła się kształtować nowa warstwa społeczna, inteligencja. Tworzyli ją ludzie dobrze wykształceni, czyli lekarze, pisarze, artyści, prawnicy, inżynierowie, dziennikarze i nauczyciele. Część z nich była ważna w tworzeniu kultury. Walczyli oni o zachowanie polskości.

Pozytywizm

Po klęskach powstań zaczęto krytykować romantyzm i jednocześnie przyjmowano koncepcje głoszone przez pozytywiztów. Uważali, że przez porywy serc przyczyniły się do upadku powstań, dlatego byli przeciwni powstaniom i spiskom. Rozwój Polski wiązali z postępem gospodarczym i społecznym.
Na początku lat 70. XIX w. powstał pozytywizm warszawski. Aleksander Świętochowski (autor pozytywizmu warszawskiego) uważał, że zamiast walki zbrojnej Polacy powinni troszczyć się o rozwój społeczeństwa. Głosił też, że ważna jest nauka. Do realizacji tych celów miała przyczynić się praca organiczna i praca u podstaw.

Praca organiczna

Praca organiczna polegała na tym, by dążyć do rozwoju gospodarczego i kulturalnego u wszystkich grup społecznych. Za jej elementy uznawano rozbudowę przemysłu, poprawianie stanu rolnictwa, szerzenie oświaty oraz dbałość o higienę i zdrowie.
W zaborze pruskim utowrzono: Cenralne Towarzystwo Gospodarcze, Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych. Liderem związku był ksiądz Piotr Wawrzyniak. Tam też powstawały kółka włościańskie¹. Natomiast w 1875 r. założono w Warszawie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, a w Galicji Galicyjską Kasę Oszczędności.

Praca u podstaw

Założeniem pracy o podstaw było rozbudzenie świadomości narodowej oraz rozwój edukacji. W 1872 r. powołano Towarzystwo Ośwaty Ludowej w Poznaniu. Natomiast w 1906 r. utworzono Polską Macierz Szkolnej.

Kultura

W dziejach polskiej sztuki i literaury nastała nowa epoka: Młoda Polska. Artyści nawiązywali do nastrojów romantycznych. Ogólnie nastąpił rozkwit sztuki. Do wybitnych przedstawicieli poezji Młodej Polskie nalezęli Jan Kasprowicz i Stanisław Przybyszewski. Powieści pisali Stefan Żeromski i Władysław Reymont, a dramaty Stanisław Wyspiański (był on też malarzem, poetą; stworzył Wesele).
Ważną częścią kultury po powstaniu styczniowym była historia. W malarstwie historycznym wyróżniał się Jan Matejko. Najważniejszym pisarzem piszącym o historii był Henryk Sienkiewicz. Napisał Trylogię² i Krzyżaków oraz inne dzieła. Natomiast Rotę napisała Maria Konopnicka.